Heb je last van een negatief zelfbeeld en wil je geen speelbal meer zijn van je emoties? Reken dan af met die belemmerende gedachten die je steeds opnieuw onderuit halen. Je kunt meer invloed op je gevoelens en je gedrag uitoefenen dan je zelf denkt. Hoe? Door belemmerende gedachten te vervangen door helpende en stimulerende gedachten, bijvoorbeeld volgens de RET-methode (Rationeel Emotieve Therapie). In mijn vorige blog ‘Hoe RET ik mezelf?” schreef ik hier al over.

Maar wat nu als RET niet voldoende blijkt te werken? Dat je het toch niet voor elkaar krijgt om anders over jezelf te gaan denken? Met andere woorden, dat je gewoon niet kunt geloven dat je nieuwe gedachten ‘waar’ zijn? Dan wordt het misschien tijd voor VBT (Value-Based Transformation).

Geloofwaardigheid, daar draait het om!

VBT is een methode die is ontwikkeld door Ien van der Pol. In haar boek ‘Coachen als professie’ schrijft ze erover. Zeer lezenswaardig! Geloofwaardigheid blijkt hier het sleutelwoord te zijn. Dat hoor ik ook terug in mijn cliëntgesprekken. Onlangs zei iemand nog ‘ik kan wel tegen mezelf zeggen dat het goed is zoals ik ben, maar ik geloof het gewoon niet’. En als je jezelf niet gelooft, dan lukt het ook niet om anders over jezelf te gaan denken. Mijn ervaring is inmiddels, dat VBT zeer effectief werkt.

Bij verschillende cliënten ben ik de methode gaan toepassen en hij werkt. Twee van hen vroeg ik om hun ervaringen te delen. Dat doen ze graag.

‘Ik ben goed genoeg zoals ik ben’

Vier jaar lang werkt Rianne (25) hard om haar verpleegkundige-diploma te halen. Blij is ze als ze daarna in het ziekenhuis als verpleegkundige aan de slag kan. Wanneer door bezuinigingen het aantal personeelsleden terugloopt, neemt de werkdruk en verantwoordelijkheid fors toe. Rianne kan de druk niet goed aan, verliest het plezier in haar werk en komt helaas ziek thuis te zitten.

Rianne: “Ik kon alleen nog maar huilen. Hoezo kan ik dit niet aan? Met school en studie had ik nooit problemen. En nu na een jaar werken zit ik thuis, ik schaam me kapot. Via mijn werk ben ik bij Ria terechtgekomen om te praten. Daar komt alles er uit. De scheiding van mijn ouders op mijn 11e, mijn enorme woede richting mijn moeder en het moeizame, onvoorspelbare karakter van mijn vader. Ik was een vaderskindje en ineens zag ik hem bijna niet meer. Op mijn 17e barstte thuis de bom en kwam ik terecht bij jeugdzorg. Dat bleek achteraf een goede stap. De gesprekken daar hebben me goed gedaan en de band met mijn moeder is versterkt. Ik begon met een opleiding tot schoonheidsspecialiste en studeerde daarna verpleegkunde. Het ging zo voorspoedig. Hoe kon het op mijn werk dan toch mis gaan?”

Confrontatie

“Tijdens onze gesprekken steekt mijn onzekerheid steeds opnieuw de kop op. We passen RET toe, maar dat helpt niet. Mijn onzekerheid blijft. Ria’s voorstel om de methode ‘Wat te doen als RET niet werkt?’ te proberen, grijp ik met beide handen aan. Op een groot vel papier moet ik alles opschrijven wat me dwars zit, om mezelf te confronteren met mijn belemmerende gedachten. ‘Ben ik wel goed genoeg?’ en ‘Wat zullen anderen wel niet van mij denken??’ en ‘Ik ben anderen alleen maar tot last’ blijken de rode draad.

In mijn hoofd ben ik niet goed genoeg en denken anderen daar net zo over. Ria laat me inzien dat dit MIJN waarheid is en niet die van anderen.”

Mijn nieuwe waarheid

“De volgende vraag is hoe deze gedachten mij vroeger hebben geholpen. Niet, dacht ik! Maar dat blijkt toch niet te kloppen. Ineens realiseer ik me, dat ik vroeger al niemand tot last wilde zijn. Altijd paste ik me aan om de lieve vrede te bewaren. Wat is nu de achterliggende positieve waarde van dit alles? Na lang nadenken kom ik uit op het volgende: ik accepteer anderen altijd volledig zoals ze zijn. Ik moet dus leren om mezelf ook te accepteren zoals ik ben. Een mooi inzicht.

Om mijn belemmerende gedachten om te buigen moet ik voor mezelf een zin ontwikkelen die mijn nieuwe waarheid behelst. Dat wordt: ‘Ik ben goed genoeg zoals ik ben’. Elke ochtend en avond herhaal ik deze zin bewust. En ploppen oude gedachten weer op, dan herhaal ik mijn zin opnieuw. Als een soort mantra. Nu, een paar maanden later, kan ik zeggen dat het helpt. Ik ervaar minder stress, relativeer makkelijker en kan de dingen accepteren zoals ze zijn. En dat komt vooral omdat ik mezelf accepteer zoals ik ben. Heel fijn!”

‘Positief verrast over de uitkomst’

Desirée is net verhuisd naar Utrecht en is bezig haar eigen adviesbureau op te zetten. Een drukke tijd, vooral omdat ze nog veel onderweg is voor haar huidige werk. “Op een netwerkborrel inspireerde Ria mij met haar verhaal over ‘Wat als RET niet werkt’. Daar wilde ik graag meer van weten.”

Desirée: “Met RET had ik als eens kennisgemaakt, maar deze nieuwe methode kende ik nog niet. Ik doe veel aan zelfreflectie en kijk altijd kritisch naar mezelf. Meestal té kritisch. Dus toen Ria op mijn pad kwam, wilde ik hier graag eens met haar over sparren. Waarom ben ik zo streng voor mezelf? Welke negatieve gedachten belemmeren mij eigenlijk? En interessanter, hoe pak ik die dan aan?”

Pittige jeugd

“Eenmaal bij Ria in haar praktijkruimte – een prettige, relaxte plek – ga ik aan de slag met A4’tjes en viltstiften. Eerst verkennen we mijn situatie, waar ik vandaan kom en waar ik nu sta. Ik krijg alle ruimte om mijn verhaal te vertellen en dat is fijn. Apart hoor, dat ik al vrij snel m’n ziel open leg voor iemand die ik eigenlijk niet goed ken. Maar de omgeving voelt heel erg veilig. Als kind heb ik nogal wat meegemaakt. Al jong ging ik uit huis en kwam ik terecht in pleeggezinnen. Dat heeft me gevormd. Mijn zelfvertrouwen en zelfbeeld deed het echter geen goed. Nog steeds heb ik daar last van in m’n dagelijks leven.”

Milder voor mezelf

“Vervolgens moet ik al mijn belemmerende gedachten opschrijven. Ik schrik van de hoeveelheid… Gelukkig moet ik er één kiezen die me het meest belemmert. Deze luidt ‘ik moet perfect zijn en mag geen fouten maken’. Daarna volgt de vraag hoe deze gedachte mij vroeger heeft geholpen. Geholpen? Ik ontdek dat ik vroeger geaccepteerd werd door mijn omgeving door me perfect te gedragen en geen fouten te maken. Vervolgens realiseer ik me dat ik van anderen helemaal niet verwacht dat ze perfect moeten zijn en geen fouten mogen maken. Kennelijk ben ik heel mild naar anderen, maar ontzettend streng naar mezelf.

De nieuwe helpende gedachte is snel gevonden: ik ben goed zoals ik ben (perfect zijn hoeft niet en fouten maken mag). Gek genoeg voelt het meteen goed. Elke dag zeg ik mijn ‘mantra’ en inmiddels geloof ik er echt in. Wat een opluchting!”

Baas in eigen brein

Overtuigingen of ‘gestolde gedachten’ sturen je gevoelens en gedrag. Zo creëer je je eigen waarheid. En niet alleen over jezelf, ook over anderen en over de wereld. Wil je dat een verandering duurzaam is en echt anders over jezelf gaan denken, dan zijn overtuigingen dus het kantelpunt.

Kun je een negatief zelfbeeld veranderen? Jazeker! Niemand komt op de wereld met negatieve overtuigingen en belemmerende gedachten over zichzelf. Je bouwt ze op in de loop van je leven, bijvoorbeeld door wat je meemaakt in je jeugd. Gelukkig zijn we als mensen niet ons denken, maar wel de maker van onze gedachten. En als baas van ons eigen brein, kunnen we onze gedachten (en dus ook onze belemmerende overtuigingen) veranderen.

Negatieve overtuigingen hoef je niet overboord te gooien, ze horen erbij. Ooit waren ze je beste vrienden, dan wel bescherm-engelen. Je had ze nodig om je te weren tegen narigheid en pijn. Ze hielpen je om te overleven. In die zin hadden ze dus een positieve waarde en boden ze bescherming, overleving en vermijding van iets wat te zwaar was. Sommige van die negatieve overtuigingen zijn echter doorgeschoten en hebben zich vastgezet in je hoofd. Onzichtbaar voor anderen, maar heel voelbaar voor jezelf. Nog steeds belemmeren ze je, terwijl de ‘situatie van toen’ al lang is veranderd. In de huidige situatie heb je ze niet meer nodig. Sterker nog, ze werken je tegen en belemmeren je om je doel te bereiken. Weg ermee dus!

VTB in 5 stappen

Wil een verandering voor jezelf geloofwaardig en duurzaam zijn, dan moet deze z’n basis vinden in de achterliggende of dieperliggende positieve waarde onder de overtuiging. Deze waarde dient als fundament voor de nieuwe overtuiging.

Stap 1: Bewustwording

Hierbij gaat het om bewustwording van ineffectieve, belemmerende overtuigingen die het negatieve zelfbeeld vormen. Met de overtuiging die het meest in de weg zit, gaan we aan de slag.

Stap 2: Positieve werking

Van de gekozen overtuiging onderzoeken we de oorzaken en oorsprong van deze ‘zelfblokkering’. Belangrijk om te achterhalen is hoe je de belemmerende overtuiging ooit nodig hebt gehad om te overleven. Hoe heeft deze je in positieve zin geholpen of waar heeft die je voor behoed. Wat is als het ware jouw ‘overlevingsstrategie’?

Stap 3: Achterliggende positieve waarde

Vanuit de positieve werking van de overtuiging zoeken we naar de positieve waarde die erachter ligt. Het is essentieel dat de cliënt deze zelf zoekt en formuleert!

Stap 4: Nieuwe stimulerende overtuiging

Met de nieuwe positieve waarde als uitgangspunt zoeken we naar een nieuwe stimulerende gedachte die de cliënt naast de oude belemmerende overtuiging kan zetten. Essentieel is, dat de cliënt de nieuwe positieve gedachte zelf formuleert en zich er in herkent. De helpende gedachte moet gebaseerd zijn op dezelfde (positieve) waarde als de belemmerende overtuiging. Dit bevordert de geloofwaardigheid en de garantie dat het werkt.

Stap 5: Beproeven

Zo, het voorbereidende werk is gedaan. Belangrijk is nu, dat de cliënt de gevonden waarde en nieuwe stimulerende gedachte een aantal keren hardop uitspreekt. Met volle overtuiging en in volle aandacht.

De ervaring leert, dat het uitspreken in het begin erg onwennig voelt. Het ‘schuurt en kraakt’ aan alle kanten. Het voelt vreemd, onnatuurlijk, geforceerd en gekunsteld. Dat is niet erg, het hoort erbij! En het is ook niet erg als de cliënt de komende periode terugvalt in de oude (vertrouwde) gedachtegang, de belemmerende overtuiging.

Een mooie uitspraak vind ik altijd: ‘Het is niet zo belangrijk hoe vaak je valt, belangrijker is hoe vaak je weer opstaat.’ Bij dit ‘leren’ van nieuwe, stimulerende overtuigingen zijn drie dingen essentieel: oefenen, herhalen en vinden van een anker. Zo word je elke dag opnieuw herinnerd aan je nieuwe overtuiging.

Gun jij jezelf een positief zelfbeeld? Kom dan gauw eens langs!

* Op verzoek van de geïnterviewden zijn de namen van Rianne en Desirée gefingeerd.
©2017, tekst & interviews: Ria Freijsen, Talentwerk en Sabina Bles, Het Woordenbureau.

Ben je een piekeraar? Denk je vaak dat je iets niet kunt of blokkeer je op kritieke momenten? Grote kans dat je last hebt van belemmerende gedachten …. over jezelf, over anderen, over de situatie. Best vermoeiend en frustrerend als je niet doet wat je graag wilt en het niet lukt om ontspannen en gelukkig te zijn.

Je ziet het pas als je het doorhebt, zei Johan Cruijff al. En zo is het hier ook. Als je niet in de gaten hebt hoe je jezelf belemmert, is het moeilijk om vat op het leven te krijgen. Toch kan het! Door anders te denken. Maar hoe doe je dat zonder ongevoelig en onverschillig te worden? Met Rationeel Emotieve Therapie (R.E.T), een methode waarmee je jezelf en je manier van denken en handelen onder de loep neemt. En verandert. Lees verder als je meer wilt weten!

Hoe RET ik mezelf?

Volgens de R.E.T.-theorie zijn het niet de gebeurtenissen zelf die je emoties veroorzaken en die je gedrag bepalen, maar je gedachten over die gebeurtenissen. Anders gezegd: Je manier van denken en fantaseren over een situatie bepaalt in hoge mate, hoe jij je voelt en hoe jij je gedraagt. Het bijzondere is, dat een situatie niet eens echt hoeft te bestaan, het kan ook een fantasie of een verwachting zijn.

R.E.T. houdt zich dus bezig met het denken. Want door middel van taal creëren we in onze gedachten een beeld van de werkelijkheid. Door op zoek te gaan naar irrationele, belemmerende gedachten  – en deze uit te dagen – kunnen we op het spoor komen van meer rationele, helpende gedachten die een positieve invloed hebben op hoe we ons voelen en gedragen. De kern van R.E.T. is dus: door anders (rationeler) te gaan denken en redeneren, ga je je anders (beter) voelen en ander (effectiever) gedragen. Met een positievere uitkomst.

Door jezelf onder de loep te nemen krijg je meer zicht op je manier van denken, je taalgebruik en de effecten daarvan in de praktijk. Het helpt hierbij om onderscheid te maken tussen waarneming, interpretatie en evaluatie.

Waarneming: Wat zijn de feiten en feitelijke gebeurtenissen, zonder mening of oordeel?

Interpretatie: Welke betekenis geven we aan deze waarneming? Bijvoorbeeld: je vindt iets is te hoog, te laag, te ver, te duur etc. Of juist geweldig, een uitdaging etc. Mensen geven verschillende interpretaties aan dezelfde feiten.

Evaluatie: Welke waardering kennen we toe aan onze waarneming? Dit gaat over ons oordeel. Bijvoorbeeld: ‘dit is enorm balen’, ‘dit is gevaarlijk’, ‘dit gaat me nooit lukken’. Maar ook ‘dit zal me lukken’, ‘ik ga ervoor’. Cruciaal is, dat de evaluaties de emotionele lading geven aan de dingen die we meemaken. Sterke negatieve evaluaties stuwen onze emoties (onnodig) hoog op. Wat vaak leidt tot angst, stress, boosheid, gespannenheid, verdriet, blokkeren etc. Sterke positieve evaluaties stimuleren juist.

Als we onze – niet helpende – interpretaties en evaluaties bewust worden, kunnen we ze ten goede veranderen. Het lijkt eenvoudig, maar het is een hele klus! Het vergt inzicht, wilskracht en discipline. Het levert echter veel op als het lukt!

Twee cliënten die bij mij een coachtraject volgden, vertellen graag over hun ervaringen met deze methode: Hoe ze ermee aan de slag zijn gegaan, wat het hen heeft gebracht en hoe ze nu omgaan met belemmerende gedachten.

Een prachtig inzicht in vijf stappen

Vijftien jaar lang had Saskia (47) een afwisselende, uitdagende baan vol deadlines. Maar ineens was ze er helemaal klaar mee. De grote werkdruk en de stress eiste z’n tol. Saskia had geen idee hoe het nu verder moest. Zag even geen lichtpuntjes. Samen met Ria ging ze op zoek naar de antwoorden. Onder andere door middel van RET.

Saskia: “Na een aantal gesprekken werd me al snel duidelijk dat ik het communicatie vak nog steeds omarm. Schrijven, organiseren, brainstormen, ik vind het heerlijk. Zolang de omgeving maar niet te commercieel is. Iets meer zingeving zou fijn zijn. Zo werd mijn zoektocht naar een passende baan steeds concreter.

Maar in elke vacature ontdekte ik wel iets wat me niet aanstond of dacht niet te kunnen. Ik werd er gestrest van en het zoeken stond me steeds meer tegen. Zat er überhaupt wel iemand op mij te wachten? Anderen kunnen het vast veel beter. Ik kan nooit voldoen aan al die functie-eisen.

Toen zag ik ineens een super gave baan, m’n hart ging sneller kloppen. Maar eh… ik moest ook rondleidingen geven. Meteen brak het zweet me uit als ik dacht aan die rondleidingen. Dat kan ik echt niet. Straks sta ik daar met m’n mond vol tanden.

Vellen papier

Ria liet me toen in vijf stappen kennismaken met RET en ze legde vijf vellen papier op de grond. Op het eerste vel stond gebeurtenis. Ik moest erop gaan staan en vertellen waar het precies over ging, zo feitelijk en concreet mogelijk. Die leuke vacature dus. Ik moest vertellen over de organisatie, de taken en eisen. Zonder oordeel. Staand op vel twee moest ik al m’n gedachten hierover uitspreken: wat ik er leuk aan vond, uitdagend en lastig. Zo kwamen we ook bij mijn gedachten over het geven van rondleidingen: dat kan ik echt niet, straks kan ik niet meer uit mijn woorden komen, mensen zullen me wel dom vinden. Nog meer? Ik ben daar niet geschikt voor. De vacature werd steeds minder leuk.

Op vel drie moest ik al mijn gevoelens uitspreken: stress, angst, paniek dus. En welke fysieke reacties ik erbij had: zweet. Op vel vier bracht ik mijn gedrag onder woorden: ik stop met zoeken, het staat me steeds meer tegen. Op het laatste vel zag ik de gevolgen van dit alles. Mijn gedachten verlamden me totaal, ik werd heel negatief over mezelf en ik kwam geen stap verder.

Ria liet me inzien dat je kunt oefenen om belemmerende, vaak irrationele gedachten een positieve draai te geven. Door te zoeken naar helpende gedachten. Ik ontdekte, dat ik me heel vaak de put in denk, dat het eigenlijk een ingesleten patroon is. Verandering vergt heel wat tijd. Maar de aanhouder wint. En zeg nu zelf: zo eng is een rondleiding geven toch ook weer niet. Zolang je maar weet waar je over praat!”

Mijn veerkracht is weer terug

Al zo’n 27 jaar werkt Annet (51) in de verpleging. Het past haar als een jas, ze is nu eenmaal het  zorgzame en verplegende type. Toch kwam ze vorig jaar thuis te zitten. Een nieuwe functie, nieuwe collega’s, een studie en de zorg voor haar gezin werden haar opeens te veel.

Annet: “Na een drukke dag kwam ik ’s avonds laat thuis, toen er ineens iets knapte in mij. Ik was zo boos en dat reageerde ik af op m’n man en kinderen. Geen idee waar het vandaan kwam, maar ’s avonds in bed kon ik alleen nog maar huilen. Toen de volgende dag een goede vriendin langskwam en zei dat ik waarschijnlijk overspannen was, kon ik haar niet geloven. Maar de huisarts bevestigde mijn burn-out en zo zat ik ineens thuis. Rust was het advies. En praten.

Via de bedrijfsarts kwam ik bij Ria terecht. Ik was toen al aan het re-integreren. Het was heel fijn om mijn verhaal bij haar te doen, om begrepen te worden. Want dat begrip miste ik in mijn nieuwe team. Mijn werk zelf vond ik nog steeds super leuk, alleen de omgeving speelde me parten. Dat had ik nog nooit meegemaakt. De rek was er uit.”

Zoveel onbegrip

“Ik ging met Ria aan de slag met de RET-methode. Ik paste deze toe op werksituaties waarover ik me verbaasde en die me kwaad maakten. Een voorbeeld: in mijn bijzijn praten twee collega’s met elkaar over hoe moeilijk het is om vrije uren op te nemen, omdat er met al die zieken nergens meer ruimte voor is. Deze opmerking sloeg bij mij in als een bom. Want ja, ik was zo’n zieke! Ria vroeg me eerst om al mijn gedachten op te schrijven. Die gingen alle kanten op. Van ‘Hoe kun je dit zo zeggen? Wat ben je toch een Miep.’ Tot ‘Wat een mentaliteit. Wat onaardig en respectloos.’ Daarna moest ik mijn gevoelens onder woorden brengen. Ik voelde me koud, emotioneel, verdrietig, gekwetst en boos over zoveel onbegrip. En ja, wat deed ik eraan? Niks. Gewoon verder gaan met koffiedrinken en zitten nadenken. Met als gevolg dat ik me niet meer thuis voelde in het team en me serieus afvroeg of ik wel op de juiste plek zat.

Minder boos

Al snel werd door RET duidelijk dat ik zo niet vooruit kwam. Dus gingen we samen op zoek naar wat me wel kon helpen. We onderzochten eerst hoe ik me zou willen voelen en wat ik het liefste zou willen doen. Praten natuurlijk, vanuit rust. Tegen mijn collega’s zeggen wat het met me had gedaan. En ineens kon ik hun antwoord verzinnen: ‘Jeetje, zo hadden we het niet bedoeld, 1000 keer sorry!’ ‘Zo erg zijn mijn collega’s nu ook weer niet.’ Toen ik me dat realiseerde zakte de boosheid meteen en kon ik weer reëel naar de situatie en naar mijn collega’s kijken. Het probleem is inmiddels uit de wereld. Ik laat me nu minder snel door mijn emoties leiden, ben me bewuster van mijn gedachten en laat duidelijker horen wat ik ergens van vind. En, ik ga weer met plezier naar mijn werk.”

Grondleggers van RET

De grondlegger van R.E.T. is Albert Ellis (1913-2007). Hij bracht een ware schokgolf teweeg in het veld van de psychotherapie met zijn Rationeel-Emotieve Therapie die hij in 1955 formuleerde. Het is de eerste van de cognitieve gedragstherapieën. De kern van RET is sterk gebaseerd op het stoïcijnse gedachtengoed (ca. 300 v. Chr.). Stoïcijnen geloofden dat het leven makkelijker en gelukkiger wordt als je het eigen denken verandert. Dat je in plaats van een lijder van een situatie een leider van je leven kunt worden door te oefenen in het keuzes maken zonder onzekerheid en gepieker vooraf, of zonder schuldgevoel en teleurstelling achteraf.

Werken met RET

RET helpt wanneer je gevoelens ervaart van angst, woede, verdriet, spanning, stress, schaamte, schuld die niet in verhouding staan met de werkelijkheid of met de reële feiten. RET helpt ook bij ‘eisende’ gedachten, zoals ‘moeten’, ‘niet mogen’, ‘behoren’. Bijvoorbeeld: ik moet slagen, ik mag niet falen, ze moeten me serieus nemen, het mag niet fout gaan, ik moet aardig gevonden worden.

Albert Ellis ontwikkelde hiertoe het ABC-model. Zelf werk ik liever met het 5G-model, ontwikkeld door de Nederlander Bartelds. Makkelijker te onthouden: 1) Gebeurtenis, 2) Gedachten, 3) Gevoelens, 4) Gedrag en 5) Gevolgen.

5-G model in schema

In de gekleurde blokjes zie je de 5 onderdelen van het model. Je ziet ook hoe de lijnen lopen. In essentie zie je, dat je gevoelens en gedrag niet rechtstreeks voortvloeien uit de gebeurtenis, maar voortvloeien uit de gedachten die je hebt over die gebeurtenis. Hoe meer belemmerende gedachten, hoe meer stress en hoe vervelender de gevolgen. Hoe meer helpende gedachten, hoe meer plezier en succesvoller de gevolgen.

Van alle 5 G’s heb ik geplastificeerde A4-tjes gemaakt. Daarnaast heb ik A4-tjes van Belemmerende gedachten en Helpende gedachten.

Stap 1 – Oriëntatie

Zittend aan tafel vraag ik de cliënt kort wat de situatie is en wat die met hem doet. Daarna vraag ik hem om alle gedachten rondom die situatie op te schrijven. Door dit zo te doen is alles uit zijn hoofd en kan hij zich beter concentreren op het vervolg.

Stap 2 – Gebeurtenis

Dan leg ik het A4-tje van de Gebeurtenis op de grond. Ik vraag de cliënt om daar op te gaan staan en nog eens precies te vertellen waar de situatie over gaat. Zo feitelijk mogelijk, zonder oordelen. We exploreren de situatie net zo lang totdat alles helder is. We constateren in hoeverre de situatie reëel is of in de fantasie bestaat. Of gebaseerd is op oud zeer uit het verleden.

Stap 3 – Gevoelens

Daarna vraag ik de cliënt om op het A4-tje van Gevoelens te gaan staan en te ervaren het is om daar te staan. Het komt vaak voor dat de gevoelens meteen opnieuw ervaren worden. Angst wordt letterlijk ervaren, het hart begint ineens sneller te kloppen, zweet breekt uit. We nemen de tijd om alles te exploreren en ik ben er alert op, dat gevoelens niet worden verward met gedachten. Speelt dit, dan benoem ik de gedachten en parkeer ze vervolgens.

Stap 4 – Gedrag

Even afkoelen en daarna de overstap maken naar het Gedrag. We staan nu stil bij wat de cliënt deed of juist niet deed in die situatie.

Stap 5 – Gevolgen

Tenslotte overzien we het geheel door op het A4-tje van Gevolgen te gaan staan. We blikken terug op de gebeurtenis, de gevoelens, het gedrag en onderzoeken wat de effecten ervan zijn. Eigenlijk zijn de effecten altijd negatief en ongewenst. Bijvoorbeeld: ik heb toch maar niet gesolliciteerd op die leuke baan omdat ik bang ben voor het geven van een rondleiding. Jammer, gemiste kans! Of: ik maak mezelf zo klein, dat ik niet krijg wat ik graag hebben wil.

Stap 6 – Belemmerende Gedachten

Nu stappen we over naar de Belemmerende gedachten. Deze veroorzaken immers de ellende… Ik vraag de cliënt om op het A4-tje te gaan staan en al die gedachten op te noemen. Hij had ze eerder opgeschreven, dus het lijstje halen we erbij als het nodig is. Door alles uit te spreken wordt de cliënt zich sterk bewust van de impact van al die gedachten en van het feit dat ze hem niet helpen om zijn doel te bereiken. Zo ontstaat vanzelf de behoefte om het anders te gaan doen.

Stap 7 – Helpende Gedachten

De vraag is nu: hoe zou de cliënt zich graag willen voelen, wat zou hij graag anders willen doen en wat zou het effect dan zijn. Dit onderzoek ik door hem opnieuw op de A4-tjes Gevoelens, Gedrag en Gevolgen te laten staan. Vervolgens vraag ik hem alle Helpende Gedachten te verzinnen die hem gaan helpen om zich beter te voelen, het anders te gaan doen en het gewenste doel te bereiken. Dit geeft meteen energie en rust. Twijfels pakken we op door terug te stappen op het A4-tje van Belemmerende gedachten. Vervolgens maken we afspraken over het oefenen in de praktijk. Soms helpt het om een symbool te zoeken dat hierbij helpt.

Stap 8 – In de praktijk brengen

Wat gemakkelijk lijkt in de spreekkamer kan in de praktijk van alledag nog behoorlijk lastig zijn. Drie dingen zijn hierbij belang: de wil om het anders te gaan doen, de discipline om het ook echt anders te gaan doen en oefenen. Doen dus. En accepteren dat je af en toe weer in oud gedrag terug zult vallen. Want dat hoort bij leren!

Wil jij ook meer zelfvertrouwen of geluk ervaren?

Kom dan eens RET-ten!

* Op verzoek van de geïnterviewden zijn de namen van Saskia en Annet gefingeerd.

©2016, tekst & interviews: Ria Freijsen, Talentwerk en Sabina Bles, Het Woordenbureau.

Zo vaak hoor ik mijn cliënten verzuchten ‘Ik zou wel willen, maar het lukt me gewoon niet’ of ‘Ik doe steeds opnieuw dingen die ik eigenlijk niet wil’. Een paar praktijkvoorbeelden:

• Ik weet dat sporten goed voor me is en toch blijf ik op de bank hangen.
• Mijn agenda loop over, maar ik zeg nog steeds overal ja tegen.
• Ik kan mezelf maar niet tot actie aanzetten. Wat houdt me toch tegen?
• Vroeger was ik zo creatief, nu twijfel ik juist over alles.

Het lijkt er verdacht veel op dat er verschillende stemmen in jezelf met elkaar in gevecht zijn. De ene stem zegt ‘nee’ en de andere ‘ja’. Zodra ik dergelijke zuchten bij mijn cliënten hoor, stel ik mezelf de vraag ‘Is hier sprake van een innerlijk conflict of verdeeldheid’? Zo ja, dan is er gelukkig een methode die heel goed werkt om kennis te maken met die delen van jezelf die verantwoordelijk zijn voor je probleem. Door ermee te communiceren, laat je ze voor je werken in plaats van tegen je. Nieuwsgierig? Lees dan verder!

Innerlijke stemmen

Om helderheid te krijgen in het probleem van mijn cliënten, gaan we samen op zoek naar hun innerlijke stemmen. Wat zeggen ze? Hoe belangrijk zijn ze? Hoeveel impact hebben ze? Hoe lang worden ze al gehoord? Het inventariseren gaat als volgt. De cliënt schrijft eerst alle stemmen op en voorziet ze van een naam. Zoals regelaar, bemiddelaar, bemoeial, denker, doener, idealist, nieuwsgierig aagje, creatieveling, wikker en weger, onzekerheid etc. Daarna worden ze opgetekend in cirkels van verschillende grootte. Grote cirkels als de stem zeer luid en dominant is, kleine cirkels als de stem zwak is. Zo krijg je inzicht in de verhoudingen en de onderlinge relaties. Tenslotte kiest de cliënt met welke stemmen we aan de slag gaan.

Instrumenten

Als metafoor gebruik ik vaak ‘het orkest’, waarbij de instrumenten staan voor de innerlijke stemmen. Ieder instrument heeft zijn eigen klank, zijn eigen melodie en wil gehoord worden. Chaos ontstaat als ieder instrument zijn eigen gang gaat.

Voor de harmonie is regie van de dirigent noodzakelijk.

Werk je met innerlijke stemmen, dan is harmonie de taak van de Regisseur. De cliënt zelf dus! Met als cruciale taak om het goede uit alle delen te halen en ze harmonieus te laten samenwerken.

Twee cliënten die bij mij een coachtraject volgden, vertellen graag over hun bijzondere ervaringen met deze methode. Onderdeel van hun traject was omgaan met een innerlijk conflict.

De strijd tussen Irritant, Doe maar en Mooi

Ik zoek m’n talent. Met deze opmerking komt Kim (37)* bij mij terecht. Kim zit op dat moment drie maanden thuis. Haar laatste baan heeft ze na vier hectische maanden vaarwel gezegd. Ze stort zich thuis op een verbouwing, om ondertussen na te denken over haar next steps. Maar juist dat vele denken zet haar klem…

Kim: “Op zoek naar mijn talent dus. Denk ik. Want waarom houd ik het anders maar zo kort vol in een nieuwe baan? Ligt mijn passie wel bij een baan in de mediabranche? Moet ik het roer helemaal omgooien? Ik pieker me suf.

Om te laten zien dat de denker in mij me als het ware verlamt in plaats van verder brengt, stelt Ria een bijzondere aanpak voor met drie stoelen. Elke stoel vertegenwoordigt een van mijn stemmen, ook wel ‘ikken’ genoemd, die van binnen met elkaar overhoop liggen. Hoogste tijd om ze beter te leren kennen en ermee in gesprek te gaan.

We beginnen met mijn stoorzender, de negatieve ik. Ik geef haar de naam Irritant. Ze geeft me een ongemakkelijk gevoel, denkt heel veel en slaat daar soms in door. Hierdoor denk ik mezelf vast en kom niet meer tot actie. Mijn andere ik noem ik Doe maar, een daadkrachtig mens vol creativiteit, die voor zichzelf opkomt. Ze geeft me (positieve) energie. En dan is er nog Mooi, m’n derde ik die vertrouwt op haar intuïtie en gevoel. Van Doe maar en Mooi word ik blij, Irritant is gewoon irritant. Op de stoelen leer ik ze alle drie goed kennen: wat betekenen ze voor mij, wat is hun verlangen, waar hebben ze last van en wat willen ze eigenlijk?

Prachtig inzicht

Met deze nieuwe kennis over mijn ikken ga ik naar huis en in de weken erna merk ik dat Irritant heel vaak aanwezig is. Ze denkt alles kapot en het gekke is, het brengt me nergens. Ik merk dat Irritant de boel stagneert. Mooi en Doe maar krijgen veel te weinig aandacht. Een prachtig inzicht. Door meer op mijn intuïtie te gaan vertrouwen en te geloven dat het goed komt, word ik juist weer creatief. Het schudt de doener in mij wakker! Door het stoelenspel weet ik nu waarom ik zo vast zit in mijn gedachten en waarom ik stagneer in het daadwerkelijk doen.

Sinds kort heb ik een nieuwe baan als communicatieadviseur op een plek waar Doe maar en Mooi helemaal in hun element zijn. Tuurlijk is Irritant er af en toe ook, maar ik heb geleerd dat de denker in mij ook m’n kracht is. Zo lang ze maar niet doorslaat!”

Wikker & Weger <-> Creatief. Wie wint?

Als Mark (39)* als manager in een ziekenhuis start met een groot nieuw project, beginnen ook de twijfels. Vreemd, want tot nu toe ging alles vanzelf. Na zijn studie maakt hij snel carrière, trouwt, krijgt 2 kinderen. Maar de laatste tijd vraagt hij zich steeds vaker af of hij in deze baan wel zijn ‘kracht’ inzet. Mark wil hier graag over sparren met een onafhankelijk persoon. Dat wordt Ria.

Mark: “Ik begin dit traject als een zoektocht zonder kaders, zonder me vast te leggen op concrete resultaten. Nu ik een grote veranderslag in de organisatie moet leiden, wil ik vooral gecoacht worden. Geheid loop ik tegen problemen aan en die kan ik dan gelijk met Ria bespreken.

Het wordt een mooie reis. Elk gesprek opent nieuwe deuren en sluit andere af. Rode draad blijkt steeds ‘Wanneer sta ik in mijn kracht? Privé weet ik dat heel goed, maar qua werk kom ik er niet uit. Terwijl het juist daar altijd zo makkelijk ging. Ik maakte stappen, kon altijd mezelf zijn. Juist nu ik een grote verandering moet leiden komen de twijfels. Is deze weg wel de juiste? Zitten alle aspecten die ik leuk vind aan een baan er in? Doe ik waar ik goed in ben? Om dit uit te vogelen ga ik in 2-gesprek met mezelf.

Rollen omgedraaid

Hiervoor moet ik twee veel aanwezige eigenschappen van mezelf benoemen. De eerste is snel gevonden, ik noem hem Wikker & Weger. Deze beschouwer in mij is met tachtig procent heel nadrukkelijk aanwezig. Het andere deel noem ik Creatief.

Als ik op de stoel van Wikker & Weger zit, voelt dat niet comfortabel. Hij zit daar maar een beetje aan de zijlijn en voegt niet daadwerkelijk iets toe.

Eenmaal op de stoel van Creatief gaat er van alles stromen. Er wordt gelachen, ik kan omdenken en er zijn geen dilemma’s. Het leven is leuk! Maar met twintig procent komt Creatief er wel bekaaid vanaf.

Het werken met de stoelen zet het denken in gang over de verschillende delen in mij. Toegevoegde waarde is de bewustwording. Ik wil immers graag de rollen meer in balans hebben en de kwaliteiten van beide zo goed mogelijk benutten. Voor mij pakt dat erg goed uit. Creatief is inmiddels lekker bezig. Ik schilder weer en ik ben aan een opleiding begonnen om zelf coach te worden. Nooit gedacht dat dit traject zo’n fantastische uitkomst zou hebben!”

* Op verzoek van de geïnterviewden zijn de namen van Kim en Mark gefingeerd.

Werken met innerlijke stemmen

In de literatuur kom je de stemmenmethode ook tegen als werken met delen, voice dialogue, ik en mijn ikken of werken met subpersonen. Door namen te geven aan hun innerlijke stemmen leren mijn cliënten zichzelf beter kennen. Tevens kunnen ze in gesprek gaan met die delen in zichzelf die verantwoordelijk zijn voor hun probleem.

Door de stoelenmethode kunnen ze die delen onafhankelijk van elkaar onderzoeken, ermee in contact komen, verbindingen leggen en ermee onderhandelen over verandering. Milton Erickson (1901-1980) is hiervan de grondlegger, tevens inspiratiebron achter N.L.P. (Neuro Linguïstisch Programmeren).

Stappen

Stap 1 – welk deel?

Allereerst vraag ik de cliënt met welke stem hij aan de slag wil gaan. Vervolgens zoekt de cliënt een plek in de ruimte waar die stem het beste past. Daarna vraag ik een stoel op die plek neer te zetten en er dan ontspannen op te gaan zitten.

Stap 2 – word het deel!

Vervolgens vraag ik de cliënt om het deel te worden, zichzelf aan mij voor te stellen en iets over zichzelf te vertellen. Hoe ziet het eruit, hoe lang is het er al, hoe goed kent de cliënt het eigenlijk, hoe belangrijk is het in zijn leven, wat is het doel ervan en wordt het wel voldoende ingezet? Mijn rol als coach is exploreren. Zodanig, dat de cliënt alle ‘ins and outs’ van zijn deel goed leert kennen, weet wat de betekenis ervan is en wat het nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren.

Stap 3 – uit de stoel

Na voldoende verkenning kijkt de cliënt van een afstandje naar de stoel. Vanuit de positie van Regisseur kijkt hij dus als het ware naar zijn eigen deel. Vervolgens bespreken we de ontdekkingen: wat valt je op, wat heeft het je te zeggen, wat vind je van je deel, hoe ga je ermee om, wat kun je doen om er plezier van te hebben, wat ga je met deze informatie doen?

Afhankelijk van het aantal delen dat de cliënt wil leren kennen, doen we de stappen 1 t/m 3 opnieuw. Net zolang tot de cliënt er goed zicht op heeft en weet hoe hij ze het beste kan benutten.

Wil jij jezelf ook beter leren kennen? Kom dan eens in de stoel zitten!

©2016, tekst & interviews: Ria Freijsen, Talentwerk en Sabina Bles, Het Woordenbureau.

Opeens vliegen ze je aan, die zeurende, belemmerende gedachten! Je krijgt een nieuwe klus of baan en je kunt alleen maar denken dat lukt me toch niet, een ander kan het veel beter. Of je komt zonder werk te zitten en het maalt maar door je hoofd ik kom nooit meer aan de bak of wie zit er nou op mij te wachten? Het zweet breekt je uit!

Herkenbaar? Gedachten en emoties die je niet helpen, maar die je ook niet kunt stoppen? Als je niet oppast ga je er echt in geloven en worden ze jouw waarheid.

Wat nu als die zogenaamde waarheden vast zijn gaan zitten in je hoofd? De kans is dan groter om vast te lopen in je leven of werk. Als je merkt dat bepaalde patronen zich herhalen, dat je last hebt van hardnekkige belemmerende gedachten of als je afstevent op een burnout, dan wordt het tijd om los te laten!

Twee cliënten die bij mij een coachtraject hebben gevolgd vertellen graag over hun ervaringen. Onderdeel van hun traject was ‘loslaten’, een wandeling met een opdracht. Bij allebei was het resultaat heel bijzonder!

Meisje in de fles

Suzanne (46)* komt begin vorig jaar thuis te zitten met een burn-out. Eenmaal thuis slaat de twijfel toe. Wat is er eigenlijk zo leuk aan mijn baan? Waar word ik blij van? Waarom is nee-zeggen zo moeilijk? Zoveel vragen waar ze samen met mij een antwoord op hoopt te vinden.

Suzanne: “Via mijn werk kom ik bij Ria terecht en er is meteen een klik. Na maanden thuis zitten weet ik dat ik niet terug wil naar mijn oude baan. Om weer gelukkig te worden moet het roer om. Doodeng hoor om mijn zekerheid op te geven, alsof ik op drijfzand sta. Om oud zeer los te laten stelt Ria een wandelsessie voor. Ik mag de locatie kiezen. Tevens moet ik een symbool meenemen dat staat voor hetgeen ik wil loslaten.

Een uur voor onze afspraak wordt het symbool me pas duidelijk: een poppetje in een glazen flesje dat al jaren bovenop mijn oude letterbak staat. Dat meisje laat precies zien hoe ik mij voel: opgesloten. Het meisje moet eruit, ze wil vrij zijn… Tegelijkertijd denk ik ‘En dan? Ik sla het glas kapot en is alles dan opgelost?’

Een beetje sceptisch begin ik aan de wandeling rond Spaarndam, voor mij vertrouwd terrein. De afgelopen maanden heb ik hier heel wat afgewandeld en nagedacht. Na ruim anderhalf uur staan we eindelijk stil bij een hek in een weiland en heb ik heel helder wat ik los wil laten: mijn onzekerheid, minderwaardigheid, perfectionisme. Oude waarheden die me steeds weer in de problemen brengen. Mijn nieuwe waarheid spreek ik hardop uit: ‘Ik mag zijn wie ik ben, dat is goed genoeg. Ik doe me niet meer anders voor om aan verwachtingen van anderen te voldoen.’

Uit de fles

Aan het einde van de wandeling is het tijd om oud zeer los te laten. Ik sla het flesje kapot. Pats! Het breekt in stukken en het meisje is vrij. Zo, dat voelt goed zeg!

Er valt een enorme last van mijn schouders, dat had ik niet verwacht. Niet alleen dat meisje in de fles is vrij, maar ook ik voel me bevrijd van mijn oude gedachten.

Maanden later helpt het ritueel me nog steeds. Soms als ik me onzeker voel, denk ik aan het poppetje en aan mijn nieuwe waarheid. Dat sterkt me enorm. Zij durft alles en ik steeds meer!”

Suzanne is inmiddels een paar maanden zelfstandig ondernemer, heeft haar eerste opdrachten binnen en is helemaal blij met haar keuze.

Baksteen om je nek

Na 34 jaar voor dezelfde baas te hebben gewerkt, houdt de baan van Erik (57)* op te bestaan. Hij past niet meer in het plaatje. Een moeilijke periode in zijn leven, waarin ook nog eens zijn vader overlijdt. Erik zoekt hulp en komt bij mij in begeleiding. Loslaten is belangrijk om een stap verder te komen in zijn leven.

Erik: “Na een oriënterend gesprek met Ria is onze tweede afspraak ergens buiten. Op een voor mij belangrijke plek in de natuur.

Het wordt het Noordzeestrand, omdat ik hier graag kom uitwaaien met mijn vrouw en we hier vroeger heel wat zonnige stranddagen met de kinderen hebben doorgebracht. Hier liggen mooie herinneringen.

Mijn voorbereidende opdracht is: ‘neem iets mee wat symbool staat voor hetgeen je wilt loslaten’. Ik wil af van alle ballast die al zo lang als een molensteen om mijn nek hangt. Het symbool wordt een baksteen! Deze wil ik op het strand begraven, om zo de ballast van me af te gooien.

Na een kop koffie in een strandtent wordt het tijd om de baksteen met een touw om mijn nek te binden. Zo lopen we een paar kilometer langs de branding, net zolang totdat ik een geschikte plek vind om de steen te begraven. Door de baksteen in te graven en mijn nieuwe waarheid duidelijk uit te spreken, laat ik mijn faalangst achter en het gevoel van ben ik wel goed genoeg?, kan ik dat wel? en waarom overkomt mij dit?

Het klinkt misschien vreemd, maar na deze handelingen voel ik me twintig kilo lichter. Als ik er nu op terugkijk is het een heel duidelijk markeerpunt geworden in mijn leven. De oude destructieve gedachten maken langzaam plaats voor nieuwe, positieve gedachten. Ik mag trots zijn op wie ik ben en wat ik allemaal gedaan heb ik mijn leven. Steeds meer focus ik me op de dingen die ik wèl kan. Het idee van dit loslaat-ritueel sprak mij meteen aan, ik zag er niet tegenop. Het enige wat ik een beetje lastig vond was het idee, dat mensen me zagen lopen met die baksteen om m’n nek.”

Inmiddels is Erik aan het werk als zelfstandige en durft hij weer te vertrouwen op zijn kwaliteiten en ervaring.

Loslaten, een wandeling met opdracht

Diepgewortelde negatieve overtuigingen ontstaan vaak op jonge leeftijd. Gevoed door het gezin waarin je bent opgegroeid en de boodschappen die je hebt meegekregen. Hoorde je vroeger vaak ‘je zus kan het veel beter’ of ‘wat ben je toch een brokkenpiloot’, dan kun je de overtuiging ontwikkelen zie je wel, ik ben niet goed genoeg. Uit angst om fouten te maken, ga je steeds harder je best doen.

Oude waarheden vervangen door nieuwe waarheden, dat klinkt gemakkelijk. Maar is het dat ook? Nee, zeker niet. Dat vergt de nodige inspanning en een goede voorbereiding.

Ter voorbereiding op de ‘loslaat-wandeling’ krijgen cliënten deze opdracht mee:

1. Bedenk zo goed mogelijk voor jezelf, liefst in één kernzin, wat je wilt loslaten. Formuleer die zin zodanig dat je écht denkt: ja, dát is het, hier gaat het mij om.
2. Denk vervolgens na over een symbool dat staat voor wat je wilt loslaten. Dit kan van alles zijn. Als je niet meteen iets kunnen vinden, ga dan niet krampachtig zoeken maar laat het symbool gevonden worden.
3. Bedenk daarna op welke manier je het wilt loslaten. Je kunt bijvoorbeeld denken aan verbranden, begraven, verscheuren etc.
4. Bedenk tenslotte, op welke plek je de handeling het liefste wilt uitvoeren. En op die plek spreken we af voor onze wandeling.

Op de afgesproken plek start de wandeling. Al pratend lopen we net zo lang door totdat we helemaal scherp hebben welke belemmerende overtuigingen losgelaten moeten worden. Ook komen we erachter waar die overtuigingen vandaan komen, wat ze doen met je zelfbeeld, wat de effecten zijn in het dagelijks leven en hoeveel verdriet en narigheid ze veroorzaken.

Daarna gaan we op zoek naar nieuwe waarheden die de oude moeten vervangen. Deze zoektocht leidt uiteindelijk tot een paar kernachtige zinnen die staan voor de nieuwe waarheid. Ze verwoorden precies waar het écht om gaat. Pas dan kan het ‘ritueel’ worden voltrokken met de juiste handeling op de juiste plek. Vaak komen er heftige emoties los, maar altijd is er grote opluchting en blijdschap. En de overtuiging dat er iets fundamenteels veranderd is.

Om in je nieuwe besluit te gaan geloven, moet je het blijven herhalen. Net zolang totdat het geloven erin een vanzelfsprekendheid is geworden en de nieuwe waarheid verankerd is in je denken, voelen en handelen.

• Al wandelend doe je veel voorbereidend werk.
• Zo kom je tot de essentie van wat je wilt loslaten en beetpakken.
• De locatie en het symbool zijn cruciaal.
• Je diepe gevoelens krijgen een plek.
• Het loslaten werkt enorm bevrijdend.
• Het ‘nieuwe besluit’ geeft je een boost!
• Het effect is duurzaam.

Heb jij ook iets dat je los wilt laten?

Laten we dan eens gaan wandelen!

* Op verzoek van de geïnterviewden zijn de namen van Erik en Suzanne gefingeerd.

©2016, tekst & interviews: Ria Freijsen, Talentwerk en Sabina Bles, Het Woordenbureau.

Hoe langer ik in het vak zit als (loopbaan)coach, hoe meer ik de behoefte voel om kennis en ervaring te delen met vakgenoten en geïnteresseerden. Het idee hiervoor borrelt al een tijdje, maar steeds zijn er andere prioriteiten (of belemmerende overtuigingen…).

Toevallig komt het onderwerp ter sprake met Sabina Bles. We hebben net haar outplacementtraject afgerond en zij is trots op haar kersverse ‘Woordenbureau’. Verhalen vertellen, dat is haar passie. En ineens wordt het me duidelijk: dat wil ik ook!

Sabina en ik werken onze ideeën samen verder uit en dit wordt ons doel: verhalen en ervaringen vertellen van mensen die ik heb begeleid en ze vervolgens koppelen aan mijn methodiek en aanpak. Uitgangspunt daarbij is, dat de blogs moeten gaan over thema’s die ik regelmatig tegen kom bij mijn cliënten.

Onze aanpak is helder: per thema interviewt Sabina twee ex-cliënten van mij en beschrijft hun verhalen. Vervolgens vul ik hun verhalen aan met mijn aanpak.

Ik hoop dat ik jullie met onze blogs een mooi inkijkje kan geven in het prachtige vak van (loopbaan)coach.

Veel leesplezier gewenst!

Het is mijn passie om mensen te coachen die worstelen met vragen over hun loopbaan, werk of leven.

Het geeft mij veel voldoening als ze na onze gesprekken weer beter in hun vel zitten, uit durven gaan van hun eigen kracht, ballast uit het verleden hebben opgeruimd of een nieuwe baan/toekomstperspectief hebben gevonden.

Als je mijn blogs wilt delen in je netwerk, dan stel ik dat erg op prijs. Dank je wel!

06 – 247 33 202

riafreijsen@talentwerk.nl

www.talentwerk.nl